Menu Sluiten

Pastoraat op afstand

Er zijn situaties waar face-to-face pastoraal contact onmogelijk zijn. Ook in deze corona-crisis. Normaal ga je bij pastoranten langs die worstelen met bijvoorbeeld angst en verdriet. Ook nu wil je met pastoranten optrekken in deze moeilijke omstandigheden. Je wilt met hen verder op weg gaan om te groeien in verbinding met God, zichzelf en de mensen om hen heen. Gelukkig zijn er veel verschillende mogelijkheden om  in verbinding te staan met je pastoranten. Vanuit Come Alive neem ik je graag mee in een aantal mooie vormen.

Come Alive geeft toerusting aan kerken en gemeenten en begeleidt pastoranten vanuit het principe van bestemmingspastoraat. Samen gaan we op weg om te groeien in verbinding met God, onszelf en de mensen om ons heen.

De eerste keer

Wanneer je gebruik maakt van een andere vorm van werken is dat vaak even wennen. Geef jezelf de tijd en ruimte hiervoor. Ook voor pastoranten kan het even wennen zijn. Geef hen daar de tijd voor en leg voldoende uit. 

Het aanleren van nieuwe vormen van in verbinding staan geeft de pastorant ook nieuwe mogelijkheden. Hij kan zijn netwerk verder versterken, zodat hij groeit in het op ‘eigen benen’ staan. 

Keuzehulp:  App Samenspraak

De app Samenspraak kan gebruikt worden om met de pastorant goed na te denken welke vorm van pastoraat bij de pastorant past. Deze is ontwikkeld voor reguliere hulpverlening, maar kan ook goed gebruikt worden binnen het pastoraat. Deze app is te downloaden via Google Play en de App Store. 

Doorverwijzen

Ook binnen GGZ-instellingen worden digitale hulpmiddelen veel ingezet. Ook wanneer direct contact niet mogelijk is. Schroom niet om contact te zoeken met bijvoorbeeld een huisarts, praktijkondersteuner of ggz-instelling, wanneer de eigen pastorale hulp niet kan voorzien in de nood. Het is belangrijk om als pastoraal team contact te blijven houden met gemeenteleden die elders professionele hulp ontvangen. 

Vormen pastoraat op afstand

Hier volgt een overzicht van verschillende vormen van pastoraat op afstand. Een blended (gemengde) vorm van face-to-face pastoraat en pastoraat op afstand kan bijdragen aan goede pastorale begeleiding.

De volgende onderwerpen komen aan bod:

  1. (Video)bellen: telefoon en beeldbellen 
  2. Tekstberichten: e-mail, Whatsapp/sms
  3. Overig: kaart/foto, (klein) cadeautje

1. Videobellen

Bij (video)bellen  kun je aan verschillende vormen denken. Pastoraal werkers nemen zelf en initiatief en bellen actief pastoranten. Dit werkt drempelverlagend. Pastoranten hoeven nu immers zelf de stap niet te zetten naar het pastoraal team. 

Verder kan gekozen worden voor een pastoraal spreekuur. Dit kan op vaste momenten (per dag of week), om de belastbaarheid van het pastoraal team in de gaten te houden. 

Telefoon

Het gebruik van de telefoon is een eenvoudige manier om met pastoranten in contact te staan. De meesten kunnen gebruik maken van een telefoon. 

Voordelen

  • Eenvoudig te gebruiken. 
  • Geen face-to-face-contact kan pastoranten helpen hun verhaal te doen. Het voelt net iets veiliger.
  • Het vraagt een geringe tijdsinvestering van pastoraal werkers (geen reistijd)

Nadelen

  • Het is niet altijd duidelijk of een telefoontje op dat moment schikt.
  • Je ziet mensen niet in hun thuissituatie 
  • Je krijgt geen non-verbale signalen.
  • Mogelijk extra telefoonkosten
  • Mogelijke hinderende achtergrondgeluiden en of onderbrekingen

Tips

  • Probeer een belmoment in te plannen, zo voorkom je dat de pastorant overvallen wordt door een telefoontje. 
  • Vraag of het moment schikt om te bellen. Zo niet, plan een ander moment in overleg met de pastorant.
  • Als beller kun je last hebben van achtergrondgeluiden bij de ander. Geef deze storing op tijd aan. Als er niks aan gedaan kan worden, plan dan een ander moment om nog eens te bellen. 
  • Wees in het begin van het gesprek concreet waarom je belt en hoe lang je verwacht te bellen. Vraag ook even of dit goed is. 
  • Besef dat er tijdens een telefoongesprek makkelijker onderbrekingen kunnen zijn. Probeer na de onderbreking het gesprek weer op te pakken. Lukt het toch niet om verder te bellen, dan kun je vragen om een nieuwe afspraak te maken. 
  • Leg een pen en papier klaar om belangrijke aantekeningen te maken. 
  • Leg ook een bijbel klaar. Mogelijk kun je niet op de bijbel-app van je telefoon.
  • Bel je met een smartphone: hier kun je ook een headset op aansluiten, zodat je je handen vrij hebt.
  • Geef aan het begin van het gesprek ook je naam aan en vanuit welke functie je belt. 
  • maak extra gebruik van samenvatten en parafraseren om na te gaan of je de ander goed begrijpt. 
  • Stiltes zijn ook belangrijk in een telefoongesprek. Deze hoef je niet per se op te vullen. 
  • Kap het gesprek niet zomaar af, maar geef aan dat je af wilt ronden. Mocht er nog iets besproken moeten worden, dan kan ook een nieuwe afspraak worden gemaakt. 

Beeldbellen 

Voor beeldbellen zijn verschillende (gratis) programma’s beschikbaar (zoals Zoom, Teams. Google Hangout, Whatsapp, Facetime). Controleer wel of deze voldoen aan de AVG richtlijnen. Je hebt immers te maken met pastoranten in kwetsbare situaties.. 

Het gebruik van een headset met microfoon wordt aangeraden. Een camera kun je aansluiten via de usb-ingang van de computer, of via de camera op laptop of telefoon.

Wanneer een programma in een kerk of gemeente wordt ingezet is het belangrijk dat er een instructiedocument wordt meegestuurd met de uitnodiging voor een gesprek. Hierdoor is de pastorant beter voorbereid en kan dit net het zetje zijn om toch een afpraak te maken. 

Naast de voor- en nadelen die vaak ook spelen bij telefoneren, volgt hier een aanvulling voor beeldbellen.

Voordelen

  • Het persoonlijke aspect krijgt veel meer ruimte dan bij telefoneren, doordat je elkaar ziet.
  • Non-verbale signalen zijn beter zichtbaar.
  • Omgeving van de pastorant is (gedeeltelijk) zichtbaar.
  • Het is in sommige programma’s mogelijk om het beeld te delen, waardoor de pastorant mee kan kijken naar een tekst/gedicht/document. 
  • Een familielid van de pastorant kan ook (een tijdje) aansluiten in het gesprek

Nadelen

  • Deze vorm vraag extra technische vaardigheden van pastoraal werkers en pastoranten. Dit dient vooraf goed uitgezocht te worden. Als tijdens een gesprek veel aandacht uitgaat naar techniek, kan hierdoor de pastorale zorg onder lijden. 
  • In een pastoraal gesprek kan een pastorant eenvoudig wegkijken (driehoeksopstelling), wanneer direct oogcontact even niet gewenst is. Bij beeldbellen zitten veel pastoranten recht voor hun camera. Dit kun je ondervangen door expliciet aan te geven dat de ander niet recht voor zijn scherm hoeft te zitten. Bij het gebruik van een externe webcam heb je hier minder last van. 
  • Mensen kunnen een gesprek zomaar afbreken. Dit kan door technisch problemen, maar ook omdat ze weg willen vluchten uit het gesprek. Dit kan echter ook een voordeel zijn voor de pastorant, omdat hij dit even nodig heeft. Wel is het belangrijk hierover nog (per e-mail) contact over te hebben en de reden te achterhalen. Dit kan weer ingezet worden in een mogelijk vervolggesprek. 
  • Beeldbellen kan als vermoeiend worden ervaren. Geef jezelf de ruimte om voldoende op te laden.

Tips

  • Wissel oogcontact af door ook in de lens van de camera te kijken. Normaal kijk je naar het scherm. Door in de lens te kijken geef je de pastorant een meer natuurlijk gevoel van oogcontact. Waardoor de pastorant zich meer gezien voelt. 
  • Maak afspraken in het huishouden waar je gaat zitten en dat anderen niet zomaar binnen komen ivm privacy
  • Ga niet met je rug naar een grote lichtbron zitten (tegenlicht) waardoor je niet te zien bent. Dit kan ondervangen worden met een (indirecte) lichtbron op het gezicht. 
  • Hierbij zijn ook vormen van groepspastoraat mogelijk. Vooraf dienen mensen zich aan te melden en dient er overleg te zijn wie wel en niet geschikt is om aan online-groepsbijeenkomsten mee te laten doen. Communiceer dit vooraf om teleurstellingen te voorkomen
  • Zorg dat je accu is opgeladen

2. Tekstberichten: e-mail, whatsapp/sms

Naast de ‘snelle’ pastorale vormen op afstand, zijn er ook vormen die meer ruimte geven aan boodschapper en ontvanger. Hier worden e-mail, whatsapp en sms behandeld. 

E-mail

Een e-mail schrijven naar pastoranten vraagt een andere benadering dan face-to-face contact en beeld(bellen). Er zit meer tijd tussen zenden en ontvangen. In een e-mail kun je tegelijkertijd meerdere onderwerpen behandelen waarop de ander vervolgens kan reageren. 

Voordelen

  • Je kunt de tijd nemen om je woorden te overwegen.
  • Er kan zelf gekozen worden op welk moment er een e-mail wordt verstuurd of beantwoord.
  • Helende werking: door het schrijven maken mensen ruimte voor hun emoties. 
  • Mensen kunnen nadenken over wat en hoe ze antwoorden
  • Later kan het nog eens terug worden gelezen om wat er gemaild is opnieuw toe te passen (kan ook nadeel zijn)

Nadelen

  • De beleefde emotie kan vanuit een tekst moeilijk achterhaald worden. Er is geen non-verbale communicatie en de verbale communicatie is beperkt, door het achterwege blijven van intonatie.
  • Pastoranten kunnen verschillende onderwerpen door elkaar heen gaan halen, waardoor het lastig is om goed te reageren.

Tips

  • Geef een pastorant aan wat het doel is van je e-mail.
  • Behandel onderwerpen los van elkaar en niet door elkaar heen. Gebruik bijvoorbeeld tussenkopjes. 
  • Let op je taalgebruik, zinsbouw en interpunctie.
  • Stel geen overvloed aan vragen, maar kies een beperkt aantal kernvragen. 
  • Reageer op de vragen, gevoelens en worstelingen die de pastorant aangeeft.
  • Stuur een oefening mee, wanneer dit gepast is

Whatsapp/sms

Om contact te krijgen met pastoranten kun je gebruik maken van tekstberichten zoals sms en whatsapp. Deze zijn met name geschikt voor korte berichten.

Voordelen

  • Laagdrempelig om te sturen
  • Je kunt zien of het bericht is ontvangen (behalve als dit is uitgeschakeld)
  • Je kunt ook foto’s, filmpjes of muzieknummers sturen als bemoediging. 

Nadelen

  • Bij gebruik van de privé-telefoon kunnen gemeenteleden ook op niet gewenste momenten contact zoeken. Het kan een uitdaging zijn dit goed te begrenzen. 
  • Emoties zijn slecht uit te drukken op whatsapp. Hierop kun je inspelen door het gebruik van emoticons of het tussen haakjes aangeven van wat je bedoeld. Bijv.: bij een grap (grapje). 
  • Wanneer je de gebruikte emoticons niet begrijpt, vraag dan gerust om verduidelijking daarvan. 

Tips

  • Je kunt via https://web.whatsapp.com/ je smartphone verbinden met de computer. Op deze manier is het eenvoudiger om langere berichten te typen met een toetsenbord.
  • Mensen reageren niet altijd op whatsapp, maar dit wil niet zeggen dat ze de aandacht niet waarderen. Een paar dagen later opnieuw bericht sturen is dan een optie. Net als bij het fysiek aanbellen bij gemeenteleden. 
  • Iemand zei eens: hadden ze maar een appje gestuurd, dat ze zeiden dat ze aan me dachten. Je kunt kort zeggen: “we bidden voor je en denken aan je”. Als je beloofd te bidden, doe dit dan ook.
  • Er is ook de mogelijkheid om een spraakbericht op te nemen in whatsapp. Hiermee kun je bijvoorbeeld een bemoediging sturen. 

3. Andere mogelijkheden

Kaart/foto

Het sturen van een kaartje of foto toont betrokkenheid. Eventueel kan deze worden voorzien van een passende bijbeltekst. Ook kunnen contactgegevens worden vermeld, zodat de pastorant naar aanleiding van de post contact op kan nemen. 

Voordelen

  • Toont betrokkenheid op een laagdrempelige wijze. 
  • Pastoranten hoeven niet gelijk het gevoel te hebben dat ze een ‘probleemgeval’ zijn.
  • Pastoranten kunnen de kaart/foto op een speciale plek zetten, als herinnering. 
  • Geschikt voor mensen die geen digitale middelen hebben. 

Nadeel

  • Na het versturen ligt het initiatief bij de pastorant. 
  • Je hebt het postadres nodig van de pastorant
  • Tijdsintensief

Tips

(Klein) cadeautje

Een andere variant is het sturen van een klein cadeautje. Hierdoor voelt de pastorant zich mogelijk gezien en verbonden. Dit kan voorzien worden met een briefje met bijvoorbeeld een bijbeltekst of gebed en eventuele contactgegevens. 

Voordelen

  • Je geeft mensen iets tastbaars
  • Geschikt voor mensen van wie de liefdestaal cadeautjes ontvangen is

Nadelen

  • in verhouding hogere kosten
  • de attentie kan per post kapot gaan.
  • het initiatief ligt bij de ontvanger, dat kan ook voor druk bij de ander zorgen

Tips

  • Maak een mooi kaartje vanuit de kerk, gemeente of organisatie
  • Stuur een chocoladereep
  • Laat een bos bloemen bezorgen

Wat je misschien ook wilt lezen